Soru 1-) Elle oynamalar konusunda büyük bir belirsizlik var. Galatasaraylılar, Ankaragücü maçında Arda’nın eline çarpan topta verilen penaltıya isyan ediyor. Fenerbahçeliler, Konyaspor maçında Valencia’nın koluna çarpan topun devamında gelen golün iptal edilmesiyle haklarının yenildiğini tez ediyor. Her maçta emsal konumlar yaşanıyor. Kurallara nazaran hangisi el, hangisi değil ve neden?
Elle oynamalar, yalnızca bizim ülkemizin değil, Dünya Futbolu’nun da gündeminde olan bir bahis. Hatta UEFA Lideri Ceferin bile ‘elle oynama kuralı’nın net olmamasından kaynaklı, futbol dünyasında rahatsızlık yaratan birçok adaletsiz kararın verildiğini lisana getirmiş ve FIFA’ya ‘elle oynama kriterleri’nin tekrar gözden geçirilmesini, anlaşılır hale getirilmesini talep eden, bir mektup göndermiştir.
‘Elle oynama’ ile ilgili kuraldaki tabir şudur: “Elini/kolunu topa gerçek hareket ettirmek de dahil olmak üzere topa bilerek eli/kolu ile dokunursa…”
Kuralı yorumlayan UEFA da şu sorulara karşılık arayarak sonuca ulaşmaya çalışıyor:
Eller/kollar doğal mı, doğal olmayan pozisyonda mı?
El topa hakikat mu hareket ediyor, top mu ele hakikat hareket ediyor?
Topun geldiği ara yakın mı, uzak mı?
Oyuncunun toptan elini kaçırmak üzere bir uğraşı var mı?
Oyuncunun topun eliyle temasını tedbire talihi var mı?
Oyuncu bedenini genişletiyor mu?
Bu atağıyla oyuncu risk alıyor mu?
İşte bu 7 sorunun karşılığını bulup, kararı ona nazaran vermek ve çıkan kararın da herkes tarafından kabul görmesini beklemek; biraz abartıyor olabilirim lakin Taksim Meydanı’nda vapur beklemekten farksız bir durum!
Soru 2-) Galatasaraylı yöneticiler, hakem Meler’den çok, VAR’daki Cüneyt Çakır’a yüklendi. Bu durumlarda Çakır neden devreye girmedi?
Birinci sorunun karşılığındaki 7 kritere nazaran bu konumu değerlendirdiğimde; “Bence verilen penaltı yanılgılı, top Arda’nın eline çarpıyor, Arda eliyle bilerek topla oynamıyor” diyorum. ‘Bence’ demek zorundayım zira bu benim yorumum.
Konumu benden farklı yorumlayan da olabilir. Yoruma açık hususlar, VAR’ın konusu değildir. El bedene büsbütün kapalı ya da elin bedenden büsbütün açık olduğu durumlar hariç, VAR bu durumlarda çaresiz kalır, müdahale edemez!
Birebir maçta Mohammed de ‘şiddetli hareket’ nedeniyle oyundan atılıyor. Bu bir şiddetli hareket mi yoksa değil mi? Karşılığını bulmak için şu sorunun yanıtı lazım: “Galatasaraylı oyuncu kolunu silah olarak mı kullanıyor, yoksa araç olarak mı?” ‘Bence’ kendine alan kazanmak ve rakibinin yaklaşmasını engellemek için kollarını bir ‘araç’ olarak kullanıyor. Münasebetiyle sarı kart gerçek olur.
Tekrar ‘bence’ demek zorunda kalıyorum. Zira bu konumu Meler üzere farklı formda yorumlamak da mümkün. Meler tam önünde gerçekleşen bu konumda, bu kol darbesini bir silah olarak kıymetlendirdi. Rakibi için yaralayıcı hareket olarak gördü. Büsbütün ‘hatalı bir yorum’, ‘skandal bir hata’ diyemezsiniz.
Hollandalı Seçkin hakem ve VAR eğitmeni Danny Makkelie, Türkiye’de verdiği VAR eğitiminde, “VAR masasında otururken, hakemin alanda verdiği kritik bir kararına katılmazsınız, hatta ‘bu kararı nasıl verdi’ diye masayı yumruklarsınız ancak kusurlu bulduğunuz o karara bazen karışamazsınız. VAR’ın çaresiz kaldığı anlar vardır!” demişti. Maçı seyrederken aklıma Danny’in bu sözü geldi. Herhalde Galatasaray maçında VAR masasında ben otursam, önümdeki masayı tekraren yumruklardım lakin VAR protokolü gereği bu konumlara karışamazdım.
Soru 3-) Arda’ya çalınan penaltı ‘hatalı’ diyorsunuz. Pekala Konya maçında Fenerbahçeli Valencia’nın bedeninden sekerek koluna çarpan topun devamında gelen gol de iptal edilmişti. Neden?
“Arda durumunda el yoksa, benzeri konumda, Fenerbahçe ‘nin golü neden iptal edildi” halinde çok yorum yapılıyor. Maalesef ‘elle oynama kuralı’nda standart sağlanacak diye yapılan onca değişiklik, tahlil olmak yerine başları daha da karıştırdı. UEFA’nın yorumlarının üzerine bir de MHK’ların yorumları eklenince durum daha da içinden çıkılmaz hale geldi.
Elle oynama kuralındaki bir detaya nazaran, “Top ele kazara bile olsa temas ettikten çabucak sonra rakip grubun kalesine gol olursa, bu bir elle oynama olarak değerlendirilir” halinde bir tabir var. Buradaki ‘hemen sonra’ sözü baş karıştıran cinsten. Bir de bizim heyetimizin bu cins durumlar için “Risk almayın, kolu açık görürseniz, tercihinizi savunmadan yana kullanın” talimatı eklenince Fenerbahçe’nin golünde elle oynama tespiti yapılmıştı.
Kısaca; elle oynamalarla ilgili dünya kadar yorum, birbirine benzemeyen sayısız konum, ikna olmayı bekleyen büyük bir kitle, çaresiz kalan bir elle oynama kuralımız, buradan da bize kalan büyük bir kaos var!
Soru 4-) “VAR’ın müdahale hakkı yok” diyorsunuz, ancak VAR’daki hakem maksat tahtasına konuluyor. Bu mevzudaki yorumunuz nedir?
‘Bence’ en değerli soru bu: Yorum kusurlarını alandaki hakem yapmış olmasına karşın, gayede neden VAR masası var? ‘Asli kusurlu’ VAR’daki Cüneyt Çakır ilan edilirken, Halil Umut Meler neden ‘tali kusurlu’ kaldı?
Yanıt benim açımdan kolay: Yaşananlar yalnızca bir maçlık birikimin sonucu değil de ondan! Çok fazla uzağa gitmeye gerek yok! Trabzonspor -Fenerbahçe maçında Valencia’nın son dakikadaki dirseğini değerlendirmeyen Çakır, hiçbir şey olmamış üzere 3 gün sonra Galatasaray’ın maçına atandı. Trabzon’da gereğince öfke biriktiren Çakır’ın, bu maçın da ana aktörlerinden birisi olması, O’nu gaye tahtasının merkezine oturttu. Bu kusurlu kararların altında imzası olan Çakır ve Meler elbette günahsız değiller. Ligin gidişatını etkileyecek kararlara imza attılar. Ama unutulmamalı ki, burada ‘asli kusur’, kusurlu atamaları yaparak hem hakemlerin hem de kadroların istikrarını bozan Serdar Tatlı ve şurasına aittir. Trabzon’da Bakasetas’ın yüzüne gelen dirseğin penaltı olmadığını düşünen Serdar Tatlı, bu fikrini pekiştirmek ve ilan etmek için hem hakem Yaşar Kemal Uğurlu’yu hem de VAR Çakır ile AVAR Meler’i üç gün sonra yeni bir maçta görevlendirerek ateşe akaryakıt dökmüştür. Bir de Çakır’ı, Galatasaray’ın maçına vererek körüğünü de eksik bırakmamıştır.
Soru 5-) “Bu hakemlerle bu lig bitmez!” kelamı daha kaç dönem mottomuz olacak?
Merkez Hakem Kurulları’nı (MHK) değiştirmenin tahlil olmadığını daha evvel de gördük. Her gelen MHK, 5 ayı doldurmadan yıprandı, tükendi. Baskılardan etkilendi, bugün olduğu üzere telaşlandı, dağıldı. Günü kurtarmaya çalışırken, geleceği kaybetti. 10 yılda 9 MHK eskittik. Artık ayakkabı değiştirir üzere MHK değiştirmekten vazgeçmeli, yanlışsız metodu bulmalıyız. Son 10 yılda atanan 9 MHK’nın da başarısız olma sebeplerini tespit etmek, tıpkı yanlışları tekrarlamamak gerekir. Hakemlerin şampiyon yapmamaya karar verdiği kulüplerin (!) bir ortaya gelip; sağlıklı düzlemde, nasıl bir MHK arzuladıklarını kamuoyu ile paylaşmaları, beklentilerini samimi biçimde ortaya koymaları futbolumuza yarar sunacaktır. Bu sorun, yalnızca TFF’nin değil, kulüplerin de sıkıntısıdır.
Sayın Lider Ahmet Ağaoğlu’nun dediği üzere: “Adalet mi istiyoruz. Yoksa adaletsizlikten hissemizi mı istiyoruz?” Bu sorunun yanıtını bulursak, birinci adımı atmış oluruz.
Fanatik